Relatie[1] is een ruim begrip. Iedereen heeft wel een soort relatie met een ander of zelfs met zichzelf. Bij relatietherapie gaat het om twee (ex)geliefden, die met elkaar het leven delen. Toch heb je hier ook al meerdere vormen van relaties.

Relatievormen:

1. Huwelijk van man en vrouw;
2. Samenleving tussen man en vrouw;
3. Huwelijk van man en man;
4. Samenleving tussen man en man;
5. Huwelijk van vrouw en vrouw;
6. Samenleving van vrouw en vrouw;
7. Living Apart Together (LAT) verbintenis tussen partners;
8. Een platonische relatie;
9. Een open relatie;
10. Een langeafstandsrelatie;
11. Een polygame relatie;
12. Een seksrelatie;
13. Een one-nightstand;
14. Een verstandshuwelijk;
15. Een geloofshuwelijk.

Bij 1 t/m 6 kan er nog sprake zijn van een sub-indeling:

1. Een vader-dochter relatie (daar waar de mannelijke partner meer dan 10 jaar ouder is);
2. Een moeder-zoon relatie (daar waar de vrouwelijke partner meer dan 10 jaar ouder is);
3. Een broer-zus relatie (daar waar de relatie geen intimiteiten kent);
4. Een opa of oma – dochter/zoon relatie (daar waar meer dan dertig jaar tussen zit).

Relaties met groot leeftijdsverschil krijgen te maken met andere problematiek. Vaak zitten er diverse generaties tussen en is er sprake van een machtsverhouding. De gesprekken gaan in de therapie voornamelijk over de gelijkwaardigheid.

Een geloofshuwelijk kan vele nare gevolgen hebben. Vaak worden de partners uitgezocht door ouders en aan elkaar verplicht gekoppeld. Of er was sprake van een ongelukje of seks voor het huwelijk, waardoor de partners aan elkaar verbonden werden door geloofsovertuiging. Een mooi voorbeeld is een huwelijk tussen twee leden van de Jehova getuigen. Hun hulpvraag was gericht op het vermijden van de tussenliggende strijd. Er was geen sprake van enige intimiteit. Er was sprake van ontstane haat tussen de partners, terwijl er totaal geen liefde was, mocht er niet gescheiden worden. Gedurende de therapie let je dan eigenlijk alleen op de ontwikkelingspilaren van de eigen IK (ego). Wat je overigens niet zo kon benoemen, want daar spreekt men niet over. Het accent kwam te liggen op het leiden van een eigen leven, zonder dat er intimiteiten aan ten grondslag lag. Elkaar respecteren in eigen autonomie. Geen dak van relatie erboven tekenen in die zin van intimiteiten. Daarnaast leer je ze de kunst van het intimideren van anderen. Anderen het idee geven, dat ze een gelukkig huwelijk hebben, zonder het te hebben. Want anderen mochten er niets van weten. Er werd een haatclausule ingesteld. Geen strijd tussen elkaar, maar afstemming over het niet mogen liefhebben van elkaar. Tot verbazing kwam ik erachter, dat het nog werkte ook. Er werd een andere betekenis aan gevoel gegeven. In hun huis hadden ze hun eigen kamer. Kinderen kwamen er niet, want ze hadden geen intieme momenten, dus konden ze beiden in hun geloofsovertuiging zich aanpassen aan datgene de omgeving verlangde. Ik ben alleen benieuwd hoelang je het kunt volhouden.

Er vervallen veel relaties in de tijd in een intimiteit loze relatie (wat we vaak broer-zus relatie) noemen. De periode dat je daarmee worstelt is het moeilijkste. Meestal heeft 1 partner er moeite mee en de ander niet. Als er sprake is van zo’n relatie kun je het accent gaan leggen op het respectdeel. Hoe kun je blijven ontwikkelen en wat is er nodig om de relatie in stand te houden. Het dak van het relatiehuis krijgt dan een andere invulling. Communicatie is erg belangrijk. Het afstemmen van onderlinge behoeftes en verlangens moet vrij besproken kunnen worden. Het begint vervolgens te lijken op een verstandshuwelijk. Als dat het doel is van beide partners, is er geen enkel probleem en kan de relatie op een ander vlak enorm interessant worden. Je vult elkaar aan en hebt vervolgens daadwerkelijk respect voor de ander. Behoefte aan seksualiteit heb je dan wel op te lossen. Onbewust gebeurt dat automatisch bij broer-zus relaties.

Het maakt niet zoveel uit hoe je de relatie noemt, als je het maar benoemd. Daar is relatietherapie een enorme aanwinst voor. Het benoemen van je relatie en er vervolgens mee leren omgaan. Liefde wordt respect in de ontwikkeling van liefde. Een voordeel is bijvoorbeeld voor gezinnen met kinderen die het huis hebben verlaten, dat er tijd komt voor de eigen ontwikkeling. Als je conservatief bent krijg je met de veranderingen het erg moeilijk. De kunst is dus modern te denken en vaak de echtgenote de kans te geven zich vrij te mogen ontwikkelen. Het is zelfs mogelijk als partners in jaren schelen, dat je het kunt toestaan dat de andere partner een intieme band heeft met zichzelf of een ander dan jij.

Belangrijk voor iedere relatie is, om te onderzoeken hoe de ontwikkeling van de relatie eruitziet. Daarom heb ik het relatiehuis als interventie ontwikkelt. Als je samenleeft, ben je vaak afhankelijk van anderen. Ik noem het een fundament van de relatie ofwel de fundering van het relatiehuis. Daar waar de pijlers van eigen ontwikkeling worden opgebouwd en uiteindelijk het dak van de relatie datgene beschrijft wat nu maakt dat het een relatie is. Zo ontstaat het volgende model:

 

← het dak van de relatie

← de eigen ontwikkeling

← de fundering van afhankelijkheid

Iedere relatievorm of soort kent een gemeenschappelijke afhankelijkheid. Het is bijna voor iedereen een vanzelfsprekendheid. Juist hier vormen zich de meeste irritaties. Gezamenlijk heb je verplichtingen (afhankelijkheid) en vaak is er sprake van geen gelijkwaardigheid. Zo kan de lading van een afhankelijkheid zorgen voor de nodige spanningen. Je kunt hierbij onder meer denken aan de financiering van je huis, je verplichtingen aan de familie, de opvoeding van je kinderen. Als het ware deel je hier zaken met elkaar en ben je afhankelijk van elkaar. Met name bij een huwelijk onder voorwaarden is er sprake van een enorme disbalans in afhankelijkheid. Meestal creëert de ander daarmee machtsmisbruik. Hoe verder het huwelijk zich ontwikkelt, des te meer de gelijkwaardigheid te niet gedaan wordt. Er ontstaat een disbalans in machtsverhoudingen en die kunnen voor veel spanningen zorgdragen. De gezamenlijke afhankelijkheid staat niet meer in verhouding.

Deze vorm van relatie zie je vaak terug bij een samensmelting van een narcistische persoonlijkheidsstoornis met een theatrale persoonlijkheidsstoornis. Als de narcist ouder wordt (vaak boven de 60) wordt het steeds ondraaglijker met deze persoon samen te leven. Een theatrale persoonlijkheid kan erg goed meekomen met een narcist totdat de narcist zich na de pensioenleeftijd geen afleiding van werk meer heeft. Dan wordt het zelfs voor een theatrale persoonlijkheid ondoenlijk om met de partner samen te leven. De narcist heeft goed voor zichzelf weten te zorgen, is vaak vermogend en de theatrale heeft jarenlang kunnen meegenieten van de status van haar echtgenoot (ote). Echter later ondervindt de theatrale behoefte om zelf iemand te zijn en krijgt dan iemand tegenover zich die vanuit een machtssymboliek streeft naar nog meer genoegdoening voor zichzelf. Hij gaat als het ware eisen dat de partner letterlijk doet wat de narcist behaagt.

Een ander voorbeeld welke ik mocht ontdekken is de relatie tussen man en vrouw met jonge kinderen. Man heeft een betrekking in het buitenland, waarbij hij 6 weken van huis is en vervolgens 3 weken thuiskomt. Vrouw heeft altijd belangrijk werk gedaan, totdat ze beiden kozen voor kinderen. Na de moeilijke geboorte periode merkte de vrouw, dat zij er alleen voor stond. Voortdurend zorgde zij voor de kinderen, terwijl in de drie weken van de aanwezigheid van vader er niet veel hulp kwam. De vrouw belandde in een depressieve periode, waaraan een burn-out ten grondslag lag. In deze periode voelde ze zich alleen en besloot ze haar favoriete werk weer op te pakken. De kinderen werden ondergebracht bij meerdere opvangmogelijkheden. Vader werkte met veel plezier aan zijn projecten in het buitenland en thuis zocht hij de rust op. Inmiddels was de intieme relatie opgedroogd. Hij was meerdere keren afgewezen geweest in de depressieve periode van zijn vrouw en nu wilde hij geen intimiteit meer met zijn vrouw. Hij beschouwde zijn vrouw min of meer als gouvernante voor het thuisfront.

In de fundering zaten weinig gelijkwaardige zaken die wij als afhankelijkheid beschouwen. De moeder kreeg 100% te maken met de opvoeding van haar kinderen. Helemaal alleen stond zij er voornamelijk voor. Ze was verder ook 100% aangewezen op de steun van familie en vrienden zag zij steeds minder. Vader zorgde voor de kosten van hun woning, terwijl zij de organisatie had over het onderhoud. In de pijlers van ontwikkeling presteerde de vader 100% voor zijn werk te gaan. Ook hierin was geen gelijkwaardige verdeling mogelijk. De intelligente vrouw wilde zelf ook zich verder ontwikkelen in haar werk, echter kwam voortdurend in spagaat te zitten omdat de opvoeding van haar kinderen steeds veel zorgen baarde. Als de man thuiskwam en zijn rust zocht, merkte je dat hij eerst moest acclimatiseren. Hij liep weg van de verantwoording een deel van de opvoeding op zich te nemen. Het dak staat voor de relatie. De communicatie tussen deze twee echtelieden was minimaal, omdat er geen gelijkwaardigheid in de fundering en in de eigen ontwikkeling was. De intimiteit was droog gelegd, waardoor de afstand steeds groter werd en de irritaties, frustraties en woede momenten toenamen. Het huis van de relatie was uit balans en stond te wankelen.

In therapie is het belangrijk afstemming te krijgen over de gelijkwaardigheid van afhankelijkheid. In het voorbeeld kan dat pas als er binnen de eigen ontwikkeling ook gelijkwaardigheid ontstaat. Helaas wilde de man geen concessies doen in zijn werk. In de drie weken van verblijf thuis kon hij echter wel veranderingen aanbrengen. Dat betekende een betere verdeling in afhankelijkheid. Taken zoals onderhoud en opvoeding kunnen verdeeld worden, waardoor de vrouw meer tijd krijgt om te werken aan de eigen ontwikkeling. Het fundament werd stabieler en het dak kreeg eindelijk inspiraties om de afstemming beter te doen verlopen (communicatie) en te werken aan de intieme behoeftes. Langzaam en in kleine stapjes kreeg het dak weer zijn functie terug. Erkenning van elkaars noodzakelijkheden en ontwikkelingspunten was erg belangrijk om een doorbraak neer te zetten.

De relatie kreeg juist in de fundering weer een stabieler karakter. De werkzaamheden werden nog niet in balans verdeeld, echter de acceptatie zorgde voor stabiliteit. Een noodzaak is wel dat eigen ontwikkeling gelijkwaardiger wordt ingevuld, anders schuift het dak uiteindelijk weg van het huis.

Aangezien iedere relatie anders is, blijft het model van een huis een interventie om belangrijke zaken binnen de relatie in balans te krijgen.

Volgende blog deel 3: het model Relatiehuis 

[1] Een relatie (ook wel verhouding of betrekking) is een verband tussen meestal twee (soms meerdere) personen, concepten, verschijnselen of dingen. Relaties tussen mensen kunnen de vorm hebben van een liefdesrelatie in diverse vormen (huwelijk, latrelatie, open relatie en dergelijke).

Toon alles

Calèche 20
5146 BG Waalwijk
Noord Brabant