mentaliseren
17-10-2017Mentaliseren maakt ons gelukkig!
"De meeste mensen gaan door het leven in een soort automatisme: we leren heel goed om iets te kunnen, en vervolgens leren we heel goed om wat we kunnen nog beter te kunnen. Maar we leren nooit waarom we doen wat we doen. Eigenlijk is dat heel gek. Bij bijna iedereen komt er wel een moment van twijfel over de ingeslagen weg".
Andre Platteel
Ons hele leven bestaat uit leermomenten. We kunnen zelfs stellen, dat we juist leren van onze fouten die wij maken. We hebben dus twijfel nodig om te kunnen leren.
Als kinderen op de basisschool zich verrijken aan leerstof, vergeten wij vaak hun gevoelens en eigen gedachtes mee te nemen. Kinderen leren eigenlijk nooit te mentaliseren of te reflecteren, terwijl dat het enige is, wat ze hebben te leren. Alle leerstof is eigenlijk alleen maar balast, wat iedereen kan opzoeken op google. Hoe zal de wereld eruit zien, als we kinderen leren te mentaliseren of te reflecteren?
Het grootste probleem is dat de groepsleerkrachten, docenten, ouders vaak zelf niet eens kunnen mentaliseren of reflecteren, terwijl dat iedere dag van hen verwacht wordt. Het woord mentaliseren herkent de spellingscontrole niet eens, laat staan, dat leerkrachten weten waar ik het over heb.
Mentaliseren is het proces waarin wij mentaal (geestelijk, cognitief) kunnen redeneren over onze gevoelens. Kinderen vanaf 4 jaar zijn al in staat om te leren praten over hun gevoelens. Alleen wordt daar door ouders en leerkrachten geen aandacht aan geschonken. Peter Fonegy (wetenschapper uit de school van John Bowlby ’s gehechtheidsfilosofie) heeft er jaren geleden al een boek overgeschreven (Mentaliseren in de praktijk) en probeert de wereld zover te krijgen hun pedagogisch beleid aan te passen. Maar zoals gewoonlijk loopt het pedagogisch beleid zo’n 30 jaar achter op psychologische ontwikkelingen. Vandaar dat onze scholen nog niet voorzien zijn van groepsleerkrachten die zelf hebben geleerd hoe zij het beste kunnen mentaliseren. De PABO loopt zoals gewoonlijk weer jaren achter. Gelukkig worden er steeds meer programma’s op scholen geïntroduceerd om kinderen te leren nadenken over zichzelf. Stephen Covey heeft van zijn succes een deugd gemaakt door een speciale versie voor kinderen te ontwerpen. “The leader in me” doet zijn intrede in de vorm van een 7 stappenplan. Het begin is er.
We leren nooit waarom we doen wat wij doen, is een mooi gegeven om te beginnen met mentaliseren. In mijn protocollaire opbouw in de trainingen om de zelfwaardering te verhogen, zit het mentaliseren ingebakken als rode draad.
Nadenken over gevoelens, of te leren begrijpen hoe ze iets doen zoals ze doen, is niet gebruikelijk. Het wordt juist in de opvoeding afgeleerd, omdat kinderen moeten luisteren naar hun ouders en vooral geen eigen inbreng of mening mogen ventileren. Ik durf te wedden dat 80% van onze bevolking het niet eens in zijn hoofd haalt te gaan mentaliseren met hun kinderen. De hoop ligt dus op de 20% die het wel doen. Die zijn later in staat gelukkig te zijn, geen depressie die daar aan te pas zal komen, laat staan een burn out, hartfalen en noem maar op.
Leren mentaliseren is dus onze redding om gelukkig en gezond in het leven te staan. Gelukkig zijn er momenteel trainingen voor om het toch op latere leeftijd nog te leren, want we zijn nooit te oud om te leren. Nadenken over wat we doen, doordenken over hoe wij iets doen en uitzoeken wat nu maakt wat we doen zoals we doen. Als we dat proces automatiseren in ons leven, wordt het pas echt leuk. Pas dan zal twijfel omarmt worden, gezien worden als leerproces waarvan men kan gaan genieten, omdat het eindresultaat onvoorspelbaar is. Tja, het leven is nu eenmaal onvoorspelbaar, dus waarom zorgen maken als je iets niet weet? Waarom depressief worden en geen keuzes meer maken? Waarom bang zijn voor onzekere zaken? Waarom aandacht schenken aan faalangst, terwijl dit juist onze perfectionistische houding ondersteunt?
