Een stukje uit mijn boek over Zelfwaardering de sleutel tot succes en een gezond leven!

Na jarenlang onderzoek ontdekte ik dat zelfwaardering uit meerdere componenten bestaat. De boeken van Nathaniel Branden en John Bradshaw inspireerde mij om uit te zoeken hoe onze zelfwaardering zich ontwikkelt. Tegelijkertijd studeerde ik ontwikkelingspsychologie en bezocht ik congressen over gehechtheid. De kwartjes vielen bij mij in 2012. Ik was begonnen met mijn eigen onderzoek in 2007. Vijf jaar uitzoeken eer ik een model van een huis zag verschijnen.

Ieder huis kent een fundering. De fundering hoort stabiel en sterk te zijn. Zelfs aardbevingsproof te zijn. Waar het huis ook gebouwd wordt, het maakt niet uit, er is altijd wel een gedegen fundering gemaakt om verder te bouwen.

Door boeken te lezen over onze anatomie, neurologie en ontwikkeling van ons brein ontdekte ik de samenhang. Met name na het lezen van het boek van Henk Fransen over Bondgenoot was ik in staat de fundering van onze zelfwaardering een eigenschap te geven. De eigenschap van afhankelijkheid. Daar waar alles omdraait.

In Zuid Limburg zat ik een keertje, na een hardloop uurtje, voor mij uit te kijken. Hoe bouw je hier een huis in heuvelland?   In ieder geval is de fundering de basis, die moet horizontaal, waterpas zijn.  Alleen de verhoudingen van de ondergrond  is anders gestructureerd. Alles loopt schuin onder de waterpaslijn. Zo is het ook met onze afhankelijkheid. Waar de afhankelijkheid bij het ene deel te klein is, kan het bij een ander deel juist groot zijn.  Afhankelijkheid blijft in evenwicht bij een stabiele ondergrond.  Ik dacht aan klei grond, daar waar je moet heien om draagvlak te creeren voor een fundering.  Ineens schoot mij te binnen  dat onze opvoeding wel degelijk belangrijk is hoe onze zelfwaardering eruit komt te zien als we volwassen zijn. 

Ik heb dus iets met huizen. Ik dacht alleen nog maar aan de fundering van afhankelijkheid. De waardering van onszelf wordt bepaald gedurende onze opvoeding (zie hoofdstuk 1). Maar wat zijn dan de eigenschappen of kenmerken? Het antwoord kwam na de volgende casus van een client.

Casus

Heleen is een vrouw van 44 jaar, getrouwd en 2 kinderen. Zij komt uit een religieus gezin, daar waar de normen & waarden van ons leven door het geloof werd bepaald. Ze worstelde enorm met zichzelf. Ik ben ontzettend onzeker over alles, vertelde ze mij. Onzekerheid hoort bij een gevoelsthema van angst. Ik weet dat alles onzeker is, behalve die ene zekerheid, dat we allemaal dood gaan. De rest is alles onzeker. Wat maakt nu, dat Heleen moeite of last heeft van onzekerheid?

Door mijn fase van ontdekkingen over de fundering zocht ik naar in hoeverre Heleen afhankelijk was van alles en nog wat. Haar geloof beperkte haar in zelfstandig mogen denken. Haar geloof bevestigde haar, dat ze als zondaar geboren was. Ze moest er iets van maken in haar leven om door God uiteindelijk te worden ontvangen in zijn paradijs. Haar schuldgevoel over praktische zaken welke zij in haar leven verkeerd had geinterpreteerd en uitgevoerd voedde haar angst. De bijbel staat vol van verhalen over schuld, straf e.d. Ze was afhankelijk van haar dogma in het geloof, omdat ze steeds meer ontdekte, dat het leven geheel anders in elkaar zit.

“Wie vertrouw jij nog meer naast God” was mijn vraag. Eigenlijk kwam het erop neer, dat ze niemand vertrouwde, maar vooral zichzelf niet.

Ik zocht naar de definitie van vertrouwen en werd wakker geschud.  Het komt op het volgende neer:

• Bereidheid van een persoon of groep om afhankelijk te zijn van de daden van een andere persoon of groep.
• Geloven dat een ander eerlijk is of dat iets goed zal gaan.
• Verwachting van een persoon dat degene die hij/zij vertrouwt zal handelen op een manier die hem/haar niet zal benadelen, met het risico in een nadelige positie te belanden indien de ander dit vertrouwen schaadt.

Vervolgens zocht ik naar synoniemen van vertrouwen. Ga er maar voor zitten, dat wordt een lijst:

accrediteren, afgaan op, betrouwen, bouwen, ervan uitgaan, geloven, hopen, rekenen, steunen op, zich verlaten op, afgaan, leunen, steunen, verlaten, vertrouwen hebben in, vertrouwen op, confidentie, fiducie, geloof, hoop, krediet, overtuiging, zekerheid.

als synoniem van een ander trefwoord:

geloven (ww) : aannemen, achten, betrouwen, denken, menen, vermoeden, veronderstellen, vertrouwen, vinden

hopen (ww) : rekenen op, uitzien, verhopen, vertrouwen, verwachten, wensen, willen

steunen (ww) : afgaan, bouwen, rekenen, varen, vertrouwen, zich verlaten

bouwen (ww) : rekenen, steunen, vertrouwen, zich verlaten

rekenen (ww) : rekening houden, vertrouwen, verwachten

betrouwen (ww) : toeverlaat, vertrouwen

krediet (zn) : aanzien, geloof, geloofwaardigheid, gezag, invloed, vertrouwen

hoop (zn) : hope, illusie, uitzicht, vertrouwen, verwachting

moed (zn) : hoop, kracht, vertrouwen

geloof (zn) : fiducie, vertrouwen

overtuiging (zn) : vertrouwen

 

De antoniemen van vertrouwen is slechts beperkt tot twee, namelijk: wantrouwen en achterdocht.

Als vertrouwen zo omvangrijk is, moet het wel deel uitmaken van je eigen persoonlijkheid. Uiteraard weet ik dat Erik Erikson al in zijn acht fasen van ontwikkeling van de mens heeft genoemd, dat de babyfase (0-1 jaar) voornamelijk bestemd is om het onderscheidt tussen vertrouwen en wantrouwen aan te leren of te ervaren.

Vervolgens ben ik jarenlang bezig geweest om vertrouwen nader te onderzoeken. Ik kwam zelfs steeds op mijn eigen proces uit. Een onderdeel van het huis heeft uiteindelijk een eigenschap gekregen: Vertrouwen!

In de peutertijd  leert de peuter te werken aan zijn zelfvertrouwen, tenminste als papa en mama het toestaan om eigen grenzen te gaan ontdekken. Tot mijn verbazing wordt daar in de ontwikkelingspsychologie geen woord over gerept of onderzoek aan gewijd. De invulling kwam uit onverwachte hoek: een congres over gehechtheid. Peter Fonegy studeerde bij John Bowlby en Mary Ainsworth. Zijn boek “mentaliseren in de praktijk”  gaf de ontwikeling van het vertrouwen een glans. 

Als ons zelfvertrouwen geleerd wordt in onze peutertijd en een bijna levenslange vorm krijgt aangemeten hoort dat uiteindelijk bij de waardering van jezelf.  Rees bij mij de vraag:”hoe krijg je dan zelfvertrouwen?”  Daar is maar 1 antwoord op mogelijk, namelijk door dingen te ondernemen, door te ervaren en door te doen. Dan kun jezelf meten of iets succesvol was of niet.  We groeien vervolgens door op het succes of op het falen. De opvoeding hoort daar aan gewijd te zijn in de periode van 1-4 jaar. Helaas weet geen ouder hoe het kind het natuurlijk in veiligheid kan leren. 

Door deze ontdekking merkte ik, dat onze opvoeding erg centraal staat.  Wat gebeurt er dan gedurende de pubertijd? In deze fase leert de puber juist om te gaan met de  eigenschap respect. Respect hebben voor anderen, voor jezelf en voor de wereld. Weer een muur gevonden voor de bouw van het huis van zelfwaardering. Vertrouwen is dus erg omvangrijk en respect is schadelijk. Want het heeft allemaal te maken met de fundering van afhankelijkheid. In hoeverre je bent opgevoed. John Bradshaw gaf mij het signaal om de jeugd ervaringen op volwassen leeftijd te meten. Met tot gevolg:  het ontwerpen van een test.

Wauw, in 2012 kwam de test gereed. Inmiddels heb ik meer dan 250 respondenten gehad en leveren de resultaten van die test mij enorme mooie ontdekkingen op (staat vermeld op mijn website). Het meetinstrument was geboren, echter de bouw van het huis, was nog niet compleet. Dat gebeurde gedurende het ontwerp van de test. Het verleden was bekend, nu nog het heden in testvorm ontwerpen.

Een collega van mij (Joke Soesbergen) was mijn docente medische wetenschappen. Zij gaf eens een lezing over het probleem van deze tijd met name voor de jongeren. Ze lijden allemaal aan “mentale kiespijn”. Vertrouwen bouw je pas op als je dingen onderneemt, als je actief bent en ervaart. , dus door dingen te doen! Om dingen te doen moet je keuzes maken. Gelukkig haalde ik mijn oude boeken van Nathaniel Branden uit de kast (the six pillars of Self Esteem) en bouwde ik verder aan het huis. Keuze vrijheid is een eigenschap die je nodig hebt om jezelf te kunnen vertrouwen.

Gedurende dee periode van ontwerpen, kreeg ik te maken met veel clienten welke te maken hadden met depressieve gedachtes. Daar waar enorm veel onzekerheid en twijfel een grote rol speelden.  Ze ondernamen niets meer, er gebeurde niets meer. Ze maakten geen gebruik van hun vrijheid om keuzes te maken.

De volgende tekening geeft  aan, wat het resultaat is van een keuze:

De negatieve zijde van keuzes maken diende zich aan. Ons zelfvertrouwen is dus afhankelijk van de resultaten van het maken van keuzes. Vind je het gek, dat er mensen zijn die geen keuzes meer durven te maken.

Als hun ervaring is gebaseerd op het maken van verkeerde keuzes, wordt je bang om nieuwe keuzes te maken.

Als we teruggaan naar de peutertijd ontdek je dat het maken van keuzes wel degelijk aan de voet van de groei van ons zelfvertrouwen staat. De peuter leeft op het moment in het hier en nu. Dat is het enige veld wat een peuter kent. Iedere dag in het hier en nu (iets wat een volwassene erg veel moeite oplevert). Ze gaan iedere dag erop uit om weer iets nieuws te ondernemen of te ontdekken. Ze bepalen hun eigen doel, iets wat ze op een moment x beslissen te pakken, te ondernemen. Ze ervaren direct of het succesvol is of niet. Ook gaan ze over grenzen heen van zichzelf. Dit moet ook, want hierdoor leren ze wat mogelijk is en wat gevaarlijk is. Ze hebben alleen begeleiding nodig bij het ontdekken als ze een grens overschrijden. Iedere peuter of dreumes wil graag een trap op klimmen, want dat zien ze andere ook doen. Ze kunnen nog niet lopen en klauteren op hun knietjes naar de trap. Vooral toestaan en observeren is mijn advies aan ouders. Als de dreumes eenmaal de eerste trede heeft beklommen volgen er meer en dan is het belangrijk, dat je op een veilige afstand de dreumes zijn of haar werk laat doen. Bij iedere trede stijgt het vertrouwen in zichzelf. Tot dat het een keertje mis gaat en je kleine kind in je armen komt te liggen. Dan begin je weer van voor af aan en je zult ervaren, hoe vaker ze de treden beklimmen, des te meer vertrwouen ze ontwikkelen en minder vaak zullen ze in je armen komen te liggen. Het kind geeft zelf aan, wanneer het voor deze ontwikkeling klaar is. Moedig je kind aan. Uiteraard niet van boven naar beneden. Dat doe je pas later als het kind de trap goed op kan klimmen. Het kind maakt de keuze voor de grensoverschrijding en de ouder volgt het kind om daar te zijn als het mis gaat, zonder dat het kind zichzelf bezeerd. Houd je het kind tegen in deze ontwikeling, gaat het ten koste van het zelfvertrouwen.

Veel volwassenen ervaren een tekort aan zelfvertrouwen. De oorzaak ligt in de beschermende houding van hun ouders of juist in de onveilige gehechtheid. Een volwassene zal ervaren, dat een training zelfvertrouwen vaak slechts enkele weken een positeive lading geeft. Daarna valt het oude patroon weer en de gedachtes worden weer desstructief. Een recividerende depressie ligt zo maar voor het oprapen.

Keuze vrijheid betekent dus een opstap om te ervaren wat zelfvertrouwen is. Een andere storende factor bij zelfvertrouwen is onze perfectionistische instelling. Vaak door de omgeving aangeleerd. Als ouders dat hebben, kunnen kinderen het zelfde mechanisme  aanleren (coping).  Wat wij vaak vergeten is, dat faalangst hoort bij perfectionisme. Tegenwoordig leren we de kinderen die faalangst hebben allemaal trucjes, terwijl hun ontwikkeling van perfect zijn gewoon doorgaat. Bij faalangst richt je op de perfecte instelling van het kind en niet op de angst van het kind niet perfect te kunnen of mogen zijn. Perfectionisme is dus een probleem bij de vorming van het zelfvertrouwen. Laat de dreumes dus zelf bepalen wanneer en wat het wilt ervaren/doen om zich verder te ontwikkelen. Moedig het aan op wat het kind laat zien. Moedig het niet aan om het kind verder te brengen. Laat het zijn eigen snelheid of tempo bepalen.

Na een studie over respect bleef ik hangen op een belangrijke eigenschap: onze kwetsbaarheid. Wat hebben wij al kinderen of pubers hier veel  last bij  gekregen. Als je aan anderen laat zien wie je bent, kun je  door een ander veroordeeld worden. Degene die veroordeeld leert dat namelijk weer van de ouders.  De omgeving bepaalt vaak wie je mag zijn als mens. Zij respecteren je niet en waarom zou je hen dan respecteren? 

Kwetsbaarheid is dus een eigenschap welke centraal staat. Kwetsbaarheid heeft alles te maken met moed, kracht, weten wie je bent en daar tevreden over zijn. Kweetsbaarheid is dus een onderdeel  van wat je laat zien ben je. Dit noemen we Integriteit. Je handelen komt overeen met wat je denkt en voelt. Een ander leert je te zien wie je daadwerkelijk bent. Daar heb je wel zel;fvertrouwen bij nodig en keuze vrijheid bij wie jij dat laat zien.  De vorm van het huis is nu klaar. Ons gevoelsleven hoort bij onze kwetsbaarheid. Voel jij je verdrietig nadat iemand een opmerking maakt, dan mag je daar best een traantje over laten stromen. Of reageer je boos op de ander?

In “The six pillars of self esteem” geeft Nathaniel Branden een andere classificatie van zelfwaardering. Hij benoemt de volgende zes eigenschappen:

• bewustwording
• acceptatie
• verantwoordelijkheid
• zelfredzaamheid
• doelgerichtheid
• integriteit

Deze zes pijlers van onze zelfwaardering zijn in mijn ogen meer gereedschappen tot….het verkrijgen van zelfwaardering.  Het ondersteunt mijn vier pijlers van zelfwaardering:

• Keuze vrijheid
• zelfvertrouwen
• integriteit
• zelfrespect
• Bewustwording en acceptatie vallen bij mij onder keuze vrijheid, terwijl zelfredzaamheid onder zelfvertrouwen valt. Verantwoordelijkheid heeft alles met zelfrespect te maken, herzelfde geldt voor integriteit. Nu blijf ik zelf nog zitten met doelgerichtheid. Deze schaar ik onder bij keuze vrijheid.  Zo wordt het voor mij overzichtelijker.

Ik noem het dak van het huis de uiteindelijke mate van zelfwaardering. Wat heb ik nu bereikt in het leven en hoe ziet dat eruit?  De mate van zelfwaardering kan wiskundig berekend worden. Het is de som van alles. Het dak kan pas geplaatst worden als de fundering er ligt en de muren van het huis staat.

Het hele verhaal over de ontwikkeling en bouw van mijn bijdrage en ontwerp over zelfwaardering valt te lezen in mijn boek.  

Toon alles

Calèche 20
5146 BG Waalwijk
Noord Brabant